Taalunieverdrag
De Taalunie is een internationale organisatie die werd opgericht bij verdrag. Het Verdrag tussen het Koninkrijk België en het Koninkrijk der Nederlanden inzake de Nederlandse Taalunie werd op 9 september 1980 te Brussel ondertekend. Het werd in Nederland goedgekeurd bij rijkswet van 24 juni 1981, voor het Europese deel van het Koninkrijk der Nederlanden, en in België bij decreet van de Vlaamse Raad van 24 juli 1981, voor de Vlaamse Gemeenschap.
Het verdrag is op 1 april 1982 in werking getreden. Sinds 27 november 2013 werd het verdrag door Nederland uitgebreid tot Caribisch Nederland (Bonaire, Saba en Sint-Eustatius).
Associatieovereenkomst met Suriname
Artikel 20 van het Taalunieverdrag bepaalt dat andere staten die aan de activiteiten van de Taalunie wensen mee te werken, met de Taalunie een associatieovereenkomst kunnen sluiten. Op 12 december 2003 werd zo’n associatieovereenkomst gesloten met de Republiek Suriname. De overeenkomst bepaalt de wijze waarop Suriname aan de werkzaamheden van de Taalunie deelneemt. De Taalunie sloot nog een andere overeenkomst met Suriname, over de detachering van een personeelslid dat de Taalunie in Suriname vertegenwoordigt.
Samenwerkingsovereenkomsten met andere overheden
De Taalunie sluit ook samenwerkingsovereenkomsten met overheden buiten het taalgebied, wanneer het Nederlands daar een specifieke rol heeft.
Het gaat meer bepaald om:
- Een raamovereenkomst tussen de Taalunie en Curaçao over het Nederlands in een meertalige omgeving
- Een raamovereenkomst tussen de Taalunie en Aruba over het Nederlands in een meertalige omgeving
- Een intentieverklaring tussen de Taalunie, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten over het onderwijs van het Nederlands als vreemde taal (NVT) in het Caribisch gebied
- Een protocol van overeenstemming over de ondersteuning van het onderwijs van het Nederlands als buurtaal in de aangrenzende regio’s
Statuten Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren
De statuten van de Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren zijn door het Comité van Ministers vastgesteld op 16 mei 1983 en gewijzigd op 14 april 1987, 19 januari 1994, 28 september 1998, december 1999, 26 april 2004, 30 oktober 2006 en op 10 juni 2013.
De statutenwijziging in 1998 is voortgekomen uit het besluit van het Comité van Ministers in oktober 1996 over een gewijzigde samenstelling van de Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren. De bewindslieden gaven te kennen de voorkeur te geven aan een kleiner adviesorgaan met gezaghebbende leden, die specialistische kennis combineren met een generalistische visie op taal- en letterenbeleid.
Protocol voorrechten en immuniteiten
Door haar statuut als internationale organisatie heeft de Taalunie een aantal voorrechten en immuniteiten. Dat betekent dat fiscale en andere regels niet onverkort gelden voor de Taalunie. Deze voorrechten en immuniteiten zijn geregeld in een protocol bij het Taalunieverdrag, dat op 13 juli 1990 werd ondertekend.
Regeling Geschillenbeslechting (REGES 2019)
Een van de immuniteiten van de Taalunie bestaat erin dat geschillen over handelingen van de algemeen secretaris in zijn officiële hoedanigheid niet voor de rechtbanken van Nederland of België kunnen worden gebracht. Daarom heeft de Taalunie een eigen geschillenbeslechtingscommissie, waarbij geschillen aanhangig kunnen worden gemaakt. Deze procedure is vastgelegd in de regeling geschillenbeslechting (REGES), die in haar huidige versie werd vastgesteld op 2 september 2019.
Regeling Financieel Beheer (RFB 2019)
Als internationale organisatie valt de Taalunie ook niet onder de regels die in het algemeen gelden voor het financiële beheer van rechtspersonen in Nederland of België. Daarom werden specifieke regels opgenomen in de regeling financieel beheer (RFB), die in haar huidige versie werd vastgesteld op 2 september 2019.